خون کامل

خون کامل: یک واحد خون کامل شامل 450 میلی لیتر خون و 63 میلی لیتر ماده ضد انعقادی و نگهدارنده است . هماتوکریت هم بطور متوسط 36 تا 44 درصد است.

اعضای خون کامل نگهداری شده در cpda

1. دکستروز پلاسما(432 میلی گرم بر دسی لیتر)

2. سدیم پلاسما 169 میلی اکی والان بر لیتر

3. پتاسیم پلاسما 3.3 میلی اکی والان بر لیتر

4. کلر پلاسما 84 میلی اکی والان بر لیتر

5. بیکربنات پلاسما 12 میلی اکی والان بر لیتر

6. لاکتات 19 میلی گرم بر دسی لیتر

7. LDH 196 واحد

8. آمونیاک 82 میکروگرم بر دسی لیتر

9. هموگلبین پلاسما 0.5 میلی گرم بر دسی لیتر

10.                    گلبول سفید 7200 میکرولیتر

فرم دیگری از خون کامل:

خون کامل تعدیل شده (modified)

موارد مصرف خون کامل:

1.بیمارانی که خونریزی فعال داشتند و 25 درصد از حجم خون کل را از دست داده اند.

2. بیمارنیکه خونریزی ماسیو دارند.

3. جلوگیری از هایپرکالمی در تعویض خون نوزادان

گلبول قرمز متراکم(packed cell)

پس از جداسازی 200 تا 250 میلی لیتر پلاسما از خون کامل تهیه می شود

دارای مق4ادیر مختلفی از عوامل نگهدارنده مثل بافر، دکستروز، آدنین، مانیتول و...

هماتوکریت 52 تا 60 درصد دارد و مدت نگهداری آن 42 روزه است.

موارد مصرف: برای درمان بیماران مبتلا به کم خونی که حجم خون طبیعی دارند و نیاز به افزایش ظرفیت حمل اکسیژن و حجم گلبولهای قرمز دارند. مثل بیماران مبتلا به کم خونی مزمن ناشی از نارسایی کلیه

ارجحیت مصرف: بیماران مبتلا به کم خونی توآم با نارسایی قلبی

گلبول قرمز شسته شده:

گلبول قرمز با سالین استریل و به کمک ماشینهای ویژه ای شسته میشود که در نهایت منجر به تولید محلول بدست آمده ای با هماتوکریت 70 تا 80 درصد به حجم تقریبی 180 میلی لیتر است.

هدف از شستن گلبول قرمز:

موارد منع مصرف: افزایش مدت نگهداری بیش از 24 ساعت در دمای 1 تا 6 درجه

گلبولهای منجمد دی گلیسرولیزه:

این گروه پس از اضافه شدن گلیسرول به خونی که کمتر از 6 روز عمر دارد بدست می آید که در دمای 65- درجه تا 200-درجه بسته به غلظت گلیسرول به مدت حداکثر 10 سال منجمد می گردد و قابل استفاده است.

این محلول پس از گرم شدن و اب شدن یخ بوسیله محلولهای سالین-گلوکز شسته میشود تا گلیسرول آن جدا شود. این واحد با محلول استریل سالین ترکیب شده تا به هماتوکریت 70 تا 80 درصد برسد که ایتن محلول  در دمای 1 تا 6 درجه حداکثر 24 ساعت قابل نگهداری است.

دو مکانیسم مخرب گلبولهای قرمز که بدون عوامل محافظت کننده منجمد می گردد.

1. تغییرات و اختلاف دمای اب داخل سلولی و خارج سلولی

2. افزایش سرعت انجماد

موارد مصرف: برای نگهداری طولانی مدت واحدهای گلبولهای قرمز که دارای فنوتیپ نادر هستند و نیز گلبولهای قرمز اتولوگ مناسب.

واکنشهای انتقال خون:

تزریق خون میتواند با واکنشهایی نامناسب همراه باشد که به دو شکل اند:

1.حاد

2.تآخیری

واکنشهای حاد:

واکنشهای همولیتیک حاد:acute intra vascular trans fusion reaction (AIHTR)

ناسازگاری گلبول قرمز با گیرنده ای که قبلا میزان زیادی آنتی بادی علیه آنتی ژن های گلبولهای قرمز وارد شده ساخته است.

چرخه: این ناسازگاری منجر به لیز گلبولهای قرمز و هموگلبینمی میشود و پس از اینکه هموگلبین آزاد توسط کلیه تصفیه شد هموگلبینوری ایجاد میشود.

علائم بالینی شدید:

1. شوک

2. کاهش فشار خون

3. برونکواسپاسم

4. درد سینه

5. درد پهلو

6. الیگوری

7. ایسکمی کلیه که در نتیجه آن نکروز توبولار رخ میدهد و منجر به نارسایی حاد کلیه میشود.

سرعت AIHTR به سرعت و میزان تزریق خون بستگی دارد.

نحوه برخورد با AIHTR :

1. اکسیژن تراپی

2. قطع تزریق خون

3. بازنگهداشتن مسیر وریدی به کمک محلول 0.9درصد کلروسدیم

4. سوند ادراری جهت کنترل برون ده ادراری

5. تجویز مایعات و رساندن برون ده ادراری به بیش از 1.5 میلی لیتر بر کیلوگرم در ساعت

6. درصورت کافی بودن فشار ورید مرکزی و کمتر بودن برون ده ادراری از 1.5 میلی لیتر بر کیلوگرم در ساعت فروزماید به میزان 80 تا 120 میلیگرم داده شود. و درصورت عدم افزایش دیورز تجویز مانیتول 20درصد به میزان 100 میلی لیتر وریدی توصیه میشود.

7. هایپرکالمی ناشی از لیز گلبولها:

اگر پتاسیم سرم بیش از 6 میلی مول بر لیتر گردد باید 50 میلی لیتر محلول گلوگز 50درصد وریدی همراه با 10 واحد انسولین وریدی داده شود. و سپس انفوزیون گلوکز 10درصد همراه با 10 واحد انسولین داخل آن ریخته شده و بصورت وریدی طی 4 ساعت برقرار گردد.

8. تست کراس مچ

9. وضعیت کلی از نظر (BUN) – کراتینین تحت کنترل باشد.

10.                    وضعیت انعقادی از نظر PT ، PTT و فیبرینوژن و ... مورد بررسی قرار گیرد.

11.                    ECG به منظور پیدا کردن شواهدی دال بر هایپرکالمی

همولیز غیر ایمنی:

مکانیکی              حرارت زیاد               انجماد

واکنشهای تب دار:

تب با انواع مختلفی از واکنشهای انتقال خون میتواند همراه باشد مثل آلودگی های باکتریایی، AIHTR و شرایط زمینه ای بیمار

FEBRILE NONHEMOILYTIC TRANSFUSION REACTION(FNHTR):

افزایش دمای خون بیش از یک درجه که احتمالبا همراه لرز است و در زمان تزریق یا در طول 2 ساعت پس از تزریق خون رخ میدهد و علت شناخته شده ای نیز ندارد. این واکنش را واکنش تب دار غیر همولیتیک انتقال خون گویند.

علت واکنش: عمل آنتی بادیهای میزبان که مستقیما علیه گلبولهای سفید یا پلاکتهای تزریق شده اقدام می کند.

راه مقابله: مصرف اجزای خونی که حاوی مقادیر کاهش یافته لکوسیت اند و میتوان منجر به کاهش واکنشها شود ولی الزاما آنرا از بین نمی برد.

اکثر واکنشهای تب دار از این نوع به داروهای تب بر مثل آسپرین، استامینوفن و عوامل غیر استروئبدی(NSAID)

پاسخ میدهند.

واکنشهای آلرژیک:

علت واکنشهای آنتی ژن – آنتی بادی ناشی از تزریق پروتئینهای محلول پلاسما رخ میدهد. علائم و نشانه های آن از تظاهرات جلدی مثل کهیر، خارش و تبهای مختصر تا واکنشهای آنافیلاکتیک از جمله برونکواسپاسم متفاوت است.

بیماری که دچار واکنشهای خفیف آلرژیک میشود هرگز با گرفتن میزان بیشتری از خون دچار واکنشهای شدید آلرژیک نمیشود.

درصورتیکه بیمار سابقه واکنشهای آلرژیک شدید یا خفیف داشته باشد جهت جلوگیری از تکرار آن ، نیم ساعت قبل از تزریق خون 8 میلی گرم کلرفنیرامین بصورت خوراکی تجویز میگردد.

اقدامات در واکنشهای آنافیلاکتیک یا آلرژیک شدید:

1. قطع سریع تزریق خون

2. بازکردن یک مسیر وریدی

3. نصب air way و اکسیژن تراپی

4.  تزریق 0.5 تا 1 میلیگرم آدرنالین بصورت عضلانی و این دوز با توجه به فشارخون و تعداد ضربان مریض که به حد نرمال برسد طی هر 10 دقیقه تکرار میشود.

5. 10 تا 20 میلیگرم کلرفنیرامین بصورت وریدی و آهسته تجویز گردد.

6. سالبوتامول توسط نبولایزر داده شود

7. مشاوره با پزشک متخصص

افزایش بار در گردش خون:(هایپروولمی)

زمانیکه حجم زیادی از خون به سرعت تزریق شود رخ میدهد.

علائم و نشانه ها:

1. سردرد

2. برافروختگی صورت

3. تنگی نفس

4. نارسایی احتقانی قلب

5. فشارخون سیستولیک بالای 50میلیمتر جیوه

وضعیت بیمار با دادن اکسیژن و داروهای دیورتیک و دادن وضعیت نشسته معمولا بهبود می یابد و درصورت عدم بهبودی باید عمل فصدخون انجام گیرد.

آسیب حاد ریوی ناشی از انتثقال خون( TRANSFUSION RELATED ACUTE LONG INJURY) ( trail)

انتقال غیرفعال تیتر بالای آنتی بادی ضدگلبول سفید( لکوآگلوتینین) HLA که مستقیما علیه لکوسیتهای گیرنده عمل میکند و همراه طیف وسیعی از صدمات حاد ریه است که بصورت ادم حاد ریوی ظاهر میگردد.

آنتی بادی ضدلکوسیتی که در اجزای خونی حاوی پلاسما وجود دارد و معمولا از اهداکنندگان خانم چند زا گرفته میشود شایعترین علت بروز این واکنش است.

مشخصه های بالینی TRALI :

1. دیسترس تنفسی شدید

2. هایپوکسی

3. کاهش فشار خون

4. تب

5. ادم دوطرفه ریه که طی 4 ساعت پس از تزریق خون رخ میدهد.

درمان TRALI حمایتی است.

تزریق خون پس از آن تا زمانیکه علت مشخص گردد باید از نظر میزان لکوسیت کاهش یافته باشد .

آلودگی باکتریایی:

باکتری ممکن است بعلت آماده سازی نامناسب پوست در محل تزریق آنژیوکت هنگام گرفتن خون، در طول آماده سازی اجزا یا مصرف آنها یا بعلت باکتریمی مخفی در اهداکننده وارد کیسه خونی گردد.

برای درمان بلافاصله باید درمان حیاتبخش تهاجمی و آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف بلافاصله پس از واکنش سپتیک اعمال گردد.

هایپوترمی:

تزریق سریع خونی که مستقیما از یخچال بیرون آمده میتواند سبب ایجاد این فرایند شود.

هایپرترمی:

بالابودن دمای خون بیش از 42 درجه میتواند باعث شوک گردد.

واکنشهای تآخیری انتقال خون:

واکنشهای انتقال خون ممکن است چند روز تا چند سال پس از تزریق خون رخ دهد.

واکنشهای همولیتیک تآخیریDHTR :

این واکنش زمانیکه گلبولهای قرمز پاسخ آنتی بادی را روزها یا هفته ها پس از دریافت خون در فرد گیرنده القا میکنند ایجاد میشود.

مبتلایان به DHTR معمولا دارای علائمی چون تب مختصر، و ضعف از خود بروز میدهند.

پس از تزریق خون ممکن است درجاتی از کمخونی و هایپربیلی روبینمی غیرمستقیم وجود داشته باشد ولی هموگلبینمی وجود ندارد.

آلوایمونوزاسیون:

از مواجهه قبلی با اجزای خونی ایجاد میگردد حتی مقادیر اندکی از گلبولهای قرمز حاوی آنتی ژن قادر به تحریک این پاسخ هستند.

پس از ایجاد این واکنش یافتن گلبولهای قرمز سازگار جهت تزریق به بیمار مشکل خواهد شد.

علائم و نشانه های بالینی خفیف:

1. تب خفیف

2. افت هموگلبین هماتوکریت

علائم و نشانه های بالینی شدید:

1. مقاوم به تزریق پلاکت همراه با خونریزی

پورپورا پس از تزریق خون:

این عارضه نادر تزریق خون است که پس از تزریق کنستانتره های پلاکتی ایجاد میگردد که باعث شروع ناگهانی و سریع ترومبوسیتوپنی میگردد.

پورپورا پس از تزریق خون معمولا در خانمهای چند زا رخ میدهد. فاصله زمانی بین تزریق خون و شروع ترومبوسیتوپنی 7 الی 14 روز است.

3نوع درمان پورپورا:

1. تجویز کورتیکواسترو.ئید

2.تعویض خون

2. پلاسمافرز به اضافه ایمنوگلبین وریدی

هموسیدروز:

یک میلی لیتر از گلبولهای پقرمز متراکم حاوی 1 میلی گرم آهن میباشد. پس 1واحد خون که خحدود 250 میلی لیتر گلبول قرمز دارد حاوی حدود 250 میلی گرم آهن است. در افرادیکه کم خونی مزمن دارند نیاز مستمر به تجویز گلبول قرمز دارند تجمع آهن در بدن آنها میتواند باعث ایجاد اسیب در ارگانهای از جمله قلب، کبد، و غدد مترشحه داخلی شود.

علائم و نشانه های بالینی هموسیدروز:

1. ضعف عضلانی

2. خستگی

3. کاهش وزن

4. زردی خفیف

5. کم خونی

6. دیابت خفیف

7. آریتمی قلبی

تزریق عوامل باندشونده به آهن بطور مرتب میتواند عوارض ناشی از آنرا کاهش دهد مثل دفروکسامین.

بیماریهای منتقله از راه خون:

1. سیفلیس

2. هپاتیت A- B – C – G

3. HIV

4. سیتومگالی

5. مالاریا

انتقال اورژانس و ماسیو:

روش برخورد با خونریزی حاد از جهت تزریق خون:

1. گرفتن مسیر وریدی مناسب

2. گرفتن نمونه خون

3. تزریق محلولهای کریستالوئید با حداکثر سرعت ممکن

4. حجم مایعات در گردش خون در حدی نگهداری شود که هایپوپرفیوژن اصلاح گردد.

5. اقدامات جراحی برای کنترل خونریزی صورت گیرد

6. گرفتن ABG

7. غربالگری اولیه تستهای انعقادی بعمل آید، پس از اینکه حالت هموستاز بدست آمد.

رابطه بین خون از دست رفته و مایع جایگزین:

حجم خون از دست رفته	حجم مایع معادل آن در بالغین	مایع جایگزین شونده
کمتر از 20درصد	تا 1 لیتر	کریستالوئید(سالین ایزوتونیک)
بیشتر از 20 درصد	بیش از 1 لیتر	گلبول قرمز – مایعات کریستالوئید و کلوئید

تخمین حجم خون:

در بالغین 70 میلی لیتر بر کیلوگرم و در نوزادان 80 میلی لیتر بر کیلوگرم

از تجویز نرمال سالین در بیماران مبتلا به بیماریهای کبدی باید اجتناب شود.

1. ملاحظات بالینی حین خونریزی حاد کنترل و ثبت گردد.

2. شمارش تعداد نبض

3. اندازه گیری فشارخون سیستولیک

4. مشخص کردن فشار نبض

5. برون ده ادراری

6. ABG

7. تعادل اسید-باز

انتقال خون اورژانس:

این روش به تجویز RBC قبل از تکمیل تستهای استاندارد روی گلبول قرمز زمانیکه تآخیر در تزریق خون حیات بیمار را به مخاطره می اندازد اطلاق می گردد.

انتقال خون ماسیو:

تجویز خون ماسیو:

به جایگزینی یک حجم خون و یا بیشتر طی 24 ساعت اطلاق میگردد. تجویز خون ماسیو اندیکاسیونی برای مصرف خون کامل محسوب میشود درصورتیکه خون کامل در دسترس نباشد.

عوارض ناشی از تزریق خون ماسیو:

1. هایپوکلسمی

2. هایپرکالمی

3. هایپوترمی

4. سندرم زجر تنفسی

آزمایشهای قبل از انتقال خون:

1. شناسایی درست گیرنده و نمونه خون جمع آوری شده از وی

2. بازبینی تمام سابقه قبلی گیرنده و مقایسه آن با نتایج فعلی

3. تعیین نوع RH و ABO و آزمایش از جهت آنتی بادی های غیر منتظره

4. انتخاب عنصر خونی مناسب که از نظر RH  و ABO سازگار است

5.  انجام آزمایشات به منظور بررسی وجود سازگاری بین سرم گیرنده و سلولهای دهنده (کراس مچ)

شرایط موثر بر تجویز اجزای خونی:

معمولا قبل از تزریق خون در مسیر وریدی از سالین نرمال 0.9درصد استفاده میشود.

گلبول قرمز متراکم را میتوان با نرمال سالین یا بندرت با پلاسمای سازگار از نظر ABO با آلبومین 5درصد رقیق نمود تاویسکوزیته آن کم شود و سرعت تزریق افزایش یابد.

دکستروز 5درصد سبب تجمع گلبولهای قرمنز و همولیز میشود و رینگر لاکتات بعلت محتوای کلسیم خود لخته ایجاد میکند.

RBC باید درست قبل از تزریق در یخچال بانک خون تحت کنترل نگهداری شود بنابرالین تا قبل از اینکمه مسیر داخل وریدی اماده گردد نباید خون درخواست کرد.

فیلترها:

اجزای خونی و مشتقات آنها را باید از طریق یک فیلتر تزریق کرد تا لخته های فیبرین و سایر خرده های کوچک آن جدا شود. بیشتر مجموعه انتقال خون و پلاک استاندارد حاوی فیلترهای نسل اول با سوراخهایی به قطر 170 میکرومتر هستند.

ذرات تجمع یافته کوچک شامل پلاکتها، گلبولهای سفید دژنره، قطعات سلولیریال هسته و فیبیرین میباشند. این ذرالت 5 روز بعد از نگهداری خون یا گلبول قرمز متراک بطور پیشرونده ایجاد میشود . قطر این ذرات میتواند تاد حد 100 میکرومتر باشد. فیلترهخای نسل دوم مربوط به ذرات تجمع یافته کوچک منافذی به قطرذ 20 میکرومتر و 40 کیکرومتر دارد . این فیلتارها به شکل فیلترهای غربالی و فیلترهای عمقی در دسترس هستند.

سومین نسل فیلترهای کاهنده لکوسیتها هم در دسترس هستند. که بطور انتخابی حدود 99.9 درصد از گلبولهای سفید را از محصولات گلبولهای قرمز و پلاکت جدا کرده. کمتر از 10⁶×5 عدد گلبول سفید در اجزای خونی مزبور باقی میماند.

موارد استفاده از این فیلترها عبارتند از پیشگیری از حساسیت HLA واکنشهای انتقال خون غیر همولیتیک تب زا، انتقال ویروسی از ویروسهای متصل به سلول، تضعیف ایمنی همراه با انتقال خون، و بیماری پیوند علیه میزبان.

سرعت تزریق خون:

در بیشتر مجموعه وسایل تجویز خون و مایعات 15 قطره معادل 1 میلی لیتر است. با سرعت 60 قطره در دقیقه 240 میلی لیتر خون را در دقیقه میتوان تزریق نمود. بنابراین طول مدت انتقال خون را میتوان از روی سرعت تزریق تخمین زد. 1 واحد خون را برای فردی که اختلال قلبی ریوی ندارد در شرایط عادی میتوان در عرض 1 یا 2 ساعت تزریق کرد.